Ruhumuzun Bağışıklık Sistemi: Psikolojik Sağlamlık
Bireyin hayatın getirdiği zorluklarla başa çıkabilme ve ana uyum sağlayabilme becerisi psikolojik sağlamlık olarak adlandırılır. Bu durum tıpkı insan bedeninin değişikliklere uyum sağlaması ve bağışıklık sistemi ile değişiklikleri tolere edebilmesine benzer. Bir örnekle bunu biraz daha açalım. Fizyolojik bağışıklık sistemi iyi olan bir kişi iklimi çok soğuk ve sert olan bir yere seyahat ettiğinde kan akışı, hormon seviyeleri, vücut ısısı bu değişikliğe uyum sağlar ve bedeni onu dengede tutmak için savaşır.
Bağışıklık sistemi iyi olmayan kişi bu değişikliğe uyum sağlamakta zorlanıp hastalanırken, bağışıklığı iyi olan kişilerin soğukta üşümesine, titremesine, kendini yorgun hissetmesine rağmen bu süreci daha hafif atlatması beklenir. Bu sebepledir ki bağışıklık sistemini güçlü tutmak için uzmanlar iletişim kanalları aracılığıyla sıklıkla bilgilendirme yapar. Uzmanların önerisine göre, fizyolojik bağışıklık sisteminin iyi olması için düzenli uyku, sağlıklı beslenme, temiz hava ile etkileşim, hareket-spor-egzersiz, bol su tüketimi ve sigara, alkol, maddeden uzak bir hayat gereklidir.
Psikolojik sağlamlık için neler gereklidir?
Peki psikolojik sağlamlık için neler gereklidir? Öncelikle sağlıklı ilişkiler! Sosyal desteğin varlığı, stresli yaşam olaylarıyla başa çıkabilmede en önemli dışsal kaynaklardan biridir. Kişinin yalnız olmadığını bilmesi ve zorlandığında konuşabileceği birinin desteği her ne yaşıyorsa onun bir yaşam olayı ve geçici olduğuna olan inancını güçlendirir. Bu sayede yaşadığıyla daha kolay başa çıkabilir. Kişinin güçlü aile ve sosyal bağlarının oluşu aidiyet, güven ve bağlanmanın iyileştirici gücünü arkasına almasını sağlayacağı için stresli yaşam olayları karşısında hava yastığı işlevi görür. Bununla birlikte, kişinin sağlıklı yaşam tarzını benimsemesi kendine güvenini, kendine verdiği değeri ve duygu durumunu olumlu yönde etkiler. Bu da psikolojik sağlamlığını arttırır, stresi daha kolay tolere eder.
Benzer şekilde, kişinin hobilerinin olması onun baş etme repertuvarının zenginliğine işaret eder. Stresli yaşam olaylarıyla karşılaştığında yürüyüşe çıkabilir, enstrüman çalabilir, resim yapabilir, eline kalem alabilir, yemek yapabilir ya da ona iyi gelen aktivite her ne ise onu yapabilir. Böylece stresle boğuşmak yerine hayata tutunarak yaşadığı olumsuz olayı hayatının merkezinden uzaklaştırır. Bu sayede duygusunu düzenler ve daha sağlıklı çözümler üretebilir.
Psikolojik sağlamlıkta mükemmelliyetçiliğin etkisi
Stresli yaşam olayları başa çıkmada duygu düzenleme süreçleri büyük önem taşır. Duygularını tanıyan ve yönetebilen kişilerin duygusal sağlamlığı daha iyidir. Stresle gelen yoğun duyguya kapılıp gitmeden öncelikle yaşanılan deneyimi ve duygusal tepkiyi kabul etmek bireyin yaşadığı ana uyumunu arttırır. Psikolojik sağlamlığın bireyin yaşamın getirdiklerini esneklikle karşılayıp uyum sağlama becerisi olduğu göz önünde bulundurulduğunda mükemmeliyetçiliğin olumsuz yönde etkisi anlaşılabilir. Mükemmeliyetçilik, kişinin hayatında hataya, kusura, yolunda gitmeyen olaylara izin vermez. Ancak hayat hem olumlu hem olumsuz olayları bir arada barındırır. Kişilerin, mükemmeliyetçiliklerinden sıyrılıp hayatta olumsuz deneyimlerin de olduğunu kabul etmesi onlarla daha kolay başa çıkabilmesine de zemin hazırlar.
Dolayısıyla, psikolojik sağlamlık arttırılıp desteklenebilen beceriler bütünüdür. Kişilerin yaşamla temasının artması, duygusal farkındalığının olması, güçlü sosyal bağlarının olması, hayatın iniş çıkışlarına uyum sağlayabilmesi psikolojik bağışıklık sisteminin güçlü olmasını sağlar. Bu sayede de stresli yaşam olaylarının üstesinden daha kolay gelebilirler.
Uzm. Klinik Psikolog Zeynep Hilal Çelik
