Boyun Eğiyorum Öyleyse Varım!
Sevdiklerimizi korumak, onların ihtiyaçlarını karşılamak, isteklerine cevap vermek… Çoğumuz ilişkilerde önemsediğimiz kişileri mutlu etmek adına birçok şey yapmak durumunda kalırız. İlişkilerdeki bu alma verme biçimi “beklentili olmak” olarak nitelendirildiği için, sevdiklerimiz için yaptığımız şeyleri tamamen beklentisiz bir şekilde yaptığımızı ifade ederiz. Ancak “tamamen beklentisiz olmak” hali ilişkilerin doğasına aykırı bir durumdur. İlişkilerde “karşılıklılık” ilkesi geçerlidir. Yani bir ilişkinin sağlıklı olmasının dinamiklerinden bir tanesi de o ilişkideki alma-verme halinin dengeli olmasıdır.
Bazen ilişkilerde bu alma-verme halinde dengesizlikler ortaya çıkmaktadır. Bu dengesizliğe sebep olan durumlardan bir tanesi de “boyun eğicilik” şemasının ilişkilerde tetiklenmesidir. İlişkide bulunan bireyin (romantik-sosyal- iş ilişkisi-aile içi her türlü ilişki olabilir), o ilişkide çatışma çıkmaması, karşı tarafın sevgisini kaybetmemek, “terkedilmemek” gibi sebepler nedeniyle kendi duygularını, düşüncelerini ve ihtiyaçlarını bastırma durumudur. Bu da kişinin ilişkiyi karşı taraf odaklı yaşamasına sebep olmaktadır.
Boyun eğmek ve öfke patlamaları
Karşı tarafı kaybetmemek adına işlevsel görünen bu şema örüntüsü, kişide aralıklı öfke patlamalarına sebep olmakta bazen de pasif agresif davranışlara (küsmek, yok saymak, iletişimi kesmek gibi) yol açmaktadır. Bu noktadaki en büyük problemlerden birisi karşı taraf küçük bir şeyde karşılaştığı büyük öfke patlamalarına anlam verememektedir. Çünkü boyun eğicilik şeması olan kişi, gönüllü bir şekilde karşı tarafa yönelik kendini bastırdığı için ilişkide bulunan karşı taraf o anda kişinin bastırdığı duyguları, ihtiyaçları fark edememektedir.
Öfke patlamaları ile karşılaştığında ise durumla orantılı olmayan öfke karşısında o da tetiklenmekte bu da ilişkinin zarar görmesine çoğu zaman da bitmesine yol açmaktadır. Yani karşı tarafı kaybetmemek adına kullanılan boyun eğicilik şeması, kişinin korktuğu şeyin başına gelmesine sebep olmaktadır. Bunun yanı sıra ilişkisel çatışmalar, yalnızlık duygusu, güvensizlik, depresyon, kaygı gibi birçok psikolojik rahatsızlık boyun eğicilik şemasına ikinci olarak gelişebilmektedir.
Uzm. Klinik Psk. Yaşar Emre Ertürk
