Yeme Bozuklukları; Anoreksiya Nervoza ve Bulimiya Nervoza

Yeme bozukluğu günümüzde gittikçe yaygınlaşan bir sorundur. Beslenme alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte ciddi psikolojik ve biyolojik sonuçları olan bu bozukluğu iki şekilde görmekteyiz: Anoreksiya Nervoza (AN) ve Bulimiya Nervoza (BN).

Anoreksiya Nervoza: Kilo kaybetmek için bilinçli biçimde ciddi bir çaba gösterirler. Spor ve diyetle aşırı meşgul olma, açlığı reddetme, çok az miktarda yemek yeme gibi belirtilerle kendini gösteren bu hastalıkta, kişi ciddi kilo kaybına uğramasına rağmen kendini kilolu görmektedir. Vücut algıları bozulmuştur. Besin eksikliğine bağlı depresif belirtilerin yanı sıra biyolojik bir takım problemler yaşarlar; örneğin cilt problemleri, saç dökülmesi, amenore (adet görmeme) gibi. Hastaların dörtte birinde besin kaybına bağlı ölümler meydana gelmektedir.

Bulimiya Nervosa: Bu tipte ise hasta normal ya da normal üstü kilodadır. Tıkınırcasına yemek yeme ve yerken kontrolü kaybetme görülür. Beden biçimiyle aşırı ilgilerler ve aldıkları kaloriyi kaybetmek için belirli davranışları vardır; Örneğin yedikten sonra kusma, ya da ishal yapıcı ilaçlar alma gibi…

Yeme bozukluğunun yaygınlığı gün geçtikçe artmaktadır. Kültürel olarak zayıflığın çekici olduğu algısının yaygınlaşmasının bunun sebeplerinden biri olduğu düşünülmektedir. Çünkü bu algının yaygın olduğu batı toplumlarında yeme bozukluğu oranları diğer ülkelere göre daha yüksektir. Aynı zamanda kadınlarda görülme oranı erkeklere göre daha yüksektir. Balerinler, dansçılar sporcular ve modeller gibi vücut imgesinin önemsendiği ve rekabetin şiddetli olduğu meslek guruplarında yeme bozukluğu oranları daha yaygındır.

Yeme Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?

Yeme bozukluğunun tek bir sebebi yoktur. Çok yönlü açıklamalar ile yeme bozukluğunun nedenlerini anlamaya çalışırız. Diyet yapma davranışı yeme bozukluğu geliştirme sebeplerinden biridir. Bunun dışında genetik yatkınlık, psikolojik ve sosyal problemler de yeme bozukluğunun gelişmesinde etkilidir.

Yeme bozukluğunda kişilerde bir takım bilişsel bozulmalar olduğu görülmüştür. Bunlar; beden imgesi bozuklukları (zayıflığı inkar etme) ve algılama bozuklukları (açlığın inkarı, güçsüzlüğün, yorgunluğun inkarı) dır.

Anoreksiya hastalarının kişilik özelliklerinde takıntılı ve katı düşünme, sosyal içe dönüklük ve mükemmeliyetçilik görülmüştür. Yeme bozukluğu hastalarının çocukluklarında ebeveynlerin çocuk yetiştirme ve empati kurma becerilerinde yetersizlik görülmüştür. Aynı zamanda çocuğu kontrol etmek için şiddet ya da izolasyon yöntemlerini kullandıkları bulgusu vardır.

Yeme bozukluğu hastalarının yarısından çoğu major derpesyon geçirmektedir. Kaygı bozuklukları, obsesyon (takıntı), sosyal fobi, madde kullanımı ve kişilik bozukluğu da yeme bozukluğu hastalarında eş tanı olarak görülmektedir.

Yeme Bozukluklarında Uygulanan Tedaviler Nelerdir?

Anoreksiya Nervozada kilo kaybı çok hızlıysa ve son 3 ayda vücut ağırlığının %30 undan fazla zayıladıysa, besin eksikliğine bağlı yaşamı tehdit eden biyolojik bulgular başlamışsa, intihar riski varsa ya da ayakta tedaviye cevap vermiyorsa hastaneye yatış gerekmektedir.

Hastalığın psikolojik tedavisinde ise;

• Öncelikle detaylı bir öykü alınır.
• Ardından hastalıkla ilgili bilgilendirme yapılır.
• Bilişsel Davranışçı Terapi teknikleri ile çalışılır.

Terapide hastanın olayları yanlış yorumladığı ve bunun sonucunda rahatsızlık hissedip uyumsuz yeme davranışları gösterdiği farkettirilir. Bilişsel yeniden yapılanrma yöntemi ile yeni, işlevsel yeni düşünceler kazandırılır. Örneğin kilo alacağına dair irrasyonel korkusu konusunda çalışılır. İdeal olanın sağlıklı beslenme olduğu üzerine yeni ve sağlıklı bakışaçısı gelişstirmesi sağlanır. Problem çözme becerileri geliştirilir. Sosyal beceri kazandırılır.

Yeme bozukluğu gerçek bir sorunla yanlış biçimde başa çıkma yöntemidir. Gerçek sorun terapide keşfedilir ve onunla sağlıklı biçimde başa çıkmak için neler yapılabileceği incelenir.

Bir psikiyatri konsültasyonu ile ilaç tedavisi de görüşülmelidir.

Yeme bozukluğu tedavi edilmesi gereken psikolojik bir rahatsızlıktır. Tedavi ile sağlıklı yaşamak mümkündür. Eğer yeme bozukluğu ile ilgili yazdıklarım size ya da bir yakınınıza uyuyorsa, mutlaka bir sağlık kuruluşunun psikiyatristinden ve klinik psikoloğundan yardım alın.