Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu önceki dönemlerde çocuklarda görülen bir durum olarak görülmekteydi. Yetişkinlikte bu durum son yıllarda daha çok araştırılmaya başlanmış, çocuklukta görülen DEHB’in yetişkinlikte de devam ettiği ancak belirtiler açısından bazı farklılıklar gösterdiği anlaşılmıştır. Çocuklarda daha çok akademik alanda öğrenme ile ilgili sıkıntılarla kendini gösteren bu durum, yetişkinlerde akademik, iş, sosyal hayat, kişilerarası ilişkilerde zorlanma gibi birçok problemle kendini gösterebilmektedir.

Dikkat eksikliği, kişinin dikkatini bir iş üzerinde toparlaması ve sürdürmesi ile ilişkili zorluk yaşamasını ifade etmektedir. Yetişkinlerde dikkat eksikliğini gösteren belirtiler şu şekildedir:

Öfke kontrolü konusunda sıkıntı yaşama, öfke doğuracak problemlerle karşılaşıldığında birden tepki gösterme, davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket etme ve ardından pişman olma
Gündelik hayatta çok sık kullanılan (cep telefonu, cüzdan, çanta vb.) nesneleri çoğu zaman unutmak,
Kişilerarası ilişkilerde karşısındaki kişinin anlattığı şeylere odaklanamamak, zaman zaman konuşmadan tamamen koparak zihinsel düzlemde (hayal kurmak) veya davranışsal olarak (başka şeylerle ilgilenme) dikkatin dağılması
Yapılması gereken önemli işleri dahi ertelemek, daha geç sürede tamamlamak
DEHB yaşayan bireyin zihni aynı anda birçok şeyi düşünmeye çalıştığı için, bazen yapılan eyleme aşırı odaklanma ve dışarıdaki sesleri dahi duyamaz hale gelme

Hiperaktivite ise kişinin yaptığı işten çabuk sıkılması, sürekli hareket halinde olması, kararlarını üzerine çok fazla düşünmeden alması gibi belirtilerle karakterizedir.

Düşünce geçişlerinin çok hızlı olması, sürekli konuşma hali
Önemli bir iş bile olsa çabucak sıkılmak ve bırakmak
İşleri acele bir şekilde yapmaya çalışmak, engellendiğini hissettiğinde ise aşırı bir şekilde öfkelenmek
Sık sık sakarlık yaşamak
Sürekli geç kalma eğiliminde olma
Huzursuzluk hali
Alkol ve madde kullanımına eğilimli olma
Sık sık iş ve eş değiştirme
Riskli davranışlar gösterme (Sürekli farklı kişilerle cinsel ilişkiye girme, hızlı araba kullanma vb.)
Eleştiriye karşı hassasiyet, sık sık motivasyonun düşmesi, başarısızlık durumlarında hemen hayal kırıklığına uğramaktan kaynaklı duygulanımda dalgalanmaların görülmesi

Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Tedavisi

Yetişkin dikkat eksikliği için şu an en yaygın tedavilerden bir tanesi ilaçlı tedavidir. Ancak ilaçlı tedavi ile ilgili toplumda önyargının olması, ilaç tedavisinin reddi kişinin hayatında daha büyük zorluklara yol açabilmektedir. İlaçlı tedavi ile birlikte veya sadece kendi başına psikoterapi ile DEHB çalışılmakta, özellikle ilaçlı tedavi ve psikoterapinin birlikte yürütüldüğü durumlarda güzel sonuçlar elde edilmektedir. Psikoterapi sürecinde Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapi gibi birçok terapi yöntemi ile danışanın bilişsel, duygusal ve davranışsal düzlemde farkındalık edinmesi, duygusal anlamda bu duruma eşlik eden zorlukların belirlenmesi ve düzenlenmesi, davranışsal anlamda kontrol etme ve yeni davranış örüntüleri geliştirme üzerinde çalışılmaktadır.

Danışanın bu süreçte sosyal destek alması da çok önemlidir. Bu problemi yaşayan kişiler çevreleri tarafından ‘’tembel, yaramaz, beceriksiz’’ gibi etiket ve damgalanmaya maruz kalmakta, bu da kişinin birçok psikolojik problem yaşamasına yol açmaktadır. Sosyal çevresinin ve kendisinin DEHB konusunda bilgilendirilmesi, kişinin bu konuda tedavi alma konusunda desteklenmesi tedavinin önemli unsurlarından bir tanesidir.

Uzm. Klinik Psk. Yaşar Emre Ertürk