Yalnızlığa Sarılmak: Sosyal İzolasyon Şeması

Covid-19 Koronavirüs salgını sonucunda sosyal olarak izole olmak hepimiz için kurtarıcı bir çözüm haline geldi. Sarılmanın, dokunmanın, sevdiklerinle birlikte olmanın bir kere daha önemini anladık. Her ne kadar şu an bizim için sosyal izolasyon kurtarıcı olsa da normal koşullarda sosyal izolasyon şeması birçok probleme yol açabilmektedir. Sosyal, akademik ve çalışma hayatı gibi birçok alanda zorluğa yol açabilen sosyal izolasyon şemasını daha ayrıntılı inceleyelim.

Sosyal İzolasyon Nedir?

Bu şemaya sahip bireylerde temel duygu yalnızlıktır. Kendinin diğer insanlardan farklı olduğunu ya da istenen biri olmadığını hissetmek şeklinde iki farklı biçimde ortaya çıkmaktadır. Bu şemaya sahip bir birey kendisiyle dalga geçildiğini, sosyal anlamda dışlanmış olduğunu ya da toplum içerisinde görünmez olduğunu düşünebilir. Genelde bu kişiler ‘’kalabalıkların içinde bile yalnızım’’ ifadesini kullanırlar. İş hayatında terfi, proje gibi durumlardan kaçınılır. Sosyal etkileşimlerin gerçekleşeceği durumlarda ‘’yanlış bir şey yapmamalıyım’’ gerginliği yaşanır ve böyle ortamlarda yetersiz (fiziksel, zihinsel ve duygusal beceriler konusunda) hissetmemek adına fazlasıyla çaba gösterilir. Kısacası kişi hiçbir ortamda kendisi gibi olamaz ve çok az kişiyle ilişki kurar.

Aslında hepimizin içinde sosyal anlamda kabul edilmemekten korkan bir yanı vardır. Çünkü muhakkak hayatımızın bir döneminde kabul edilmediğimiz zamanlar olmuştur. Önemli olan bu tarz yaşantıların ne kadar örseleyici ve yaygın olduğudur.

Çocukluk çağı örseleyici yaşantılar (fiziksel veya duygusal özelliklerinden dolayı dalga geçilmesi), akranlar tarafından dışlanmak, içine doğulan ailenin diğer ailelerden farklı olması gibi durumlar sosyal izolasyonun oluşmasında etkili olmaktadır. Ailenin farklı olması durumu din, ırk, sosyal statü gibi durumlar olmakla birlikte aile içerisinde psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıkların olması da olabilmektedir. Çocuğun kendisi ile ilgili durumlar ise özel gereksinimli olmak, üstün yetenekli olmak, kişilik olarak daha içe dönük olmak gibi durumları kapsamaktadır. Sosyal izolasyon şemasının gelişimi sadece olumsuz durumlardan ibaret değildir. Üstün yetenekli olmak, güzel olmak gibi durumlar da bu şemanın gelişmesine yol açabilmektedir.

Bu şemaya sahip bireyler, duygusal ilişkilerinde sosyal anlamda daha dışa dönük kişileri seçebilirler ve bu kişilere bağımlı hale gelirler. Bir başka eş seçimi şekli ise kişinin kendisi gibi sosyal olarak izole olmayı tercih etmiş partnerler seçmesidir. Mesleki seçimlerinde ise insanlarla daha az iletişim kuracağı meslekler tercih ederler.

Herkesin şemalarıyla baş etme biçimi farklıdır. Bazıları şemalarına teslim olurken, bazıları kaçınır ya da aşırı telafi etmeye çalışır. Sosyal izolasyon şemasına teslim olan bir birey, sosyal gruplarda benzerlikler yerine farklılarına odaklanır. Kendini o grubun dışında hisseder. Bu şemadan kaçınan  bir birey, sosyal ortamlara veya gruplara girmekten kaçınırken aşırı telafi yöntemini seçen bir birey sosyal gruplara girmek için kendisi olmaktan çıkarak onlara benzemeye çalışır.

Uzm. Klinik Psikolog Yaşar Emre Ertürk