Gaslighting Nedir ?

Son zamanlarda çok duyulan ve çoğumuzun hayatının bir döneminde ilişkilerinde maruz kaldığı bir durum: Gaslighting. Henüz Türkçe karşılığı bulunmayan ‘’Gaslighting’’ terimi aslında psikolojiden bağımsız oldukça eski bir zamanda ortaya çıkmıştır. Bu terim, 1938 yılında ‘’Gas Light’’ isimli bir tiyatro oyununda Jack ve Bella arasındaki ilişkide yaşanılan durumlardan doğuyor. Jack her gece gaz lambasının ışığını bir önceki güne göre kısmaktadır. Bella ise olanlardan habersiz lambanın her geçen gün biraz daha az ışık verdiğini iddia etmektedir. Jack ise Bella’nın hayal gördüğünü sert bir şekilde ifade ederek ‘’Sen delirmeye başlıyorsun, saçmalıyorsun.’’ gibi ifadelerle aslında gerçek olan bir şeyi Bella’nın kendinden şüphe etmesini sağlayarak saptırmaktadır.

Gaslihting, psikolojik manipülasyonun bir türü olarak bilinir. Gaslighting uygulayan kişi, karşısındaki kişiyi doğrularından ve gerçeklerinden şüpheye düşürüp psikolojisini bozar ve bir şekilde kendisine bağımlı hale getirir. Öyle bir hale gelinir ki; kişi yaşadığı bir olayı hiç yaşamadığına, söylemediği bir şeyi söylemiş olduğuna inandırılmaya çalışılır. Birey kendi gerçekliğini sorgulamaya başlar. Bu manipülasyonu yapan kişi de ustaca bir yöntemle kendinden emin halde karşısındaki kişiyi bir şekilde söylediklerine inandırır. Gaslighting’e maruz kalan kişi ise zamanla özgüvenini yitirir ve her olayda karşı tarafı mağdur, kendisini de suçlu olarak görür ve buna inanır.

Örneğin: Kişi ilişkide rahatsız olduğu ufak bir durumu dahi dile getirdiğinde ve çözmek istediğinde gaslighting uygulayan kişi ‘’ Sen nasıl böyle bir şey söylersin? Ben bu ilişki için neler feda ettim! ‘’ gibi söylemler ile bir anda ortalığı ayağa kaldırır. Bu sefer birey kendinden şüpheye düşerek suçlu hisseder. Karşı tarafı çok kırdığını, o yüzden partnerinin böyle bir tepki verdiğini düşünür. Sonrasında da ilişkide rahatsız olduğu büyük, küçük tüm durumlarda sessiz kalmayı tercih etmektedir. Çünkü deyim yerindeyse ‘’Bir söyleyip, bin işitmektedir.’’